Podlasie

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego

Wstęp

Lokalizacja

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego należy do dekanatu narewskiego Prawosławnej Archidiecezji Warszawsko-Bielskiej. Jest oddalona 40 km na południowy-wschód od Białegostoku

Krótka

Historia

Obecna cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi została wyświęcona w 1885 roku. Natomiast pierwsza prawosławna świątynia mogła istnieć w tej miejscowości nawet już w 1510 roku …

Architektura

Drewniana

Jest to budowla drewniana o konstrukcji zrębowej, szalowana, wparta na fundamencie kamienno-cementowym. Została wzniesiona na planie krzyża, a szerokość transeptu jest równa szerokości nawy 

ZAPRASZAMY NA

Wirtualne zwiedzanie

Film przewodnicki # Szczegółowe informacje # Wirtualna wycieczka # Trasa rowerowa
Przygotowaliśmy dla Państwa kilka praktycznych materiałów multimedialnych, które mamy nadzieję przybliżą te piękne zabytkowe polskie cerkwie prawosławne. Oglądając film przewodnicki z narracją opiekuna duchowego świątyni i przewodnika, okraszony nastrojowym śpiewem cerkiewnym można wczuć się w jej klimat. Udając się na wirtualną wycieczkę, składającą się ze zdjęć panoramicznych 360 można wręcz się poczuć jakbyśmy byli w środku świątyni. A dla aktywnych turystów przygotowaliśmy propozycję trasy rowerowej. Zapraszamy do wirtualnego zwiedzania cerkwi, a w przyszłości do udania się tam osobiście.
Wprowadzenie

Narew to niewielkie miasteczko na Podlasiu, liczące 1,5 tysiąca mieszkańców. Jest położone 40 km na południowy wschód od Białegostoku nad malowniczą rzeką Narew pomiędzy dwoma parkami narodowymi: Białowieskim i Narwiańskim. Narew ma bogatą historię. Jest to dawne miasto królewskie, które otrzymało prawa miejskie już w 1514 roku. Pełniło wówczas rolę stacji postojowej dla władców podróżujących między Koroną a Litwą. Miasto rozwijało się dynamicznie do połowy XVII wieku. Zniszczenia spowodowane potopem szwedzkim, przyczyniły się do upadku Narwi, którego zwieńczeniem była utrata praw miejskich w 1934 roku.

W oddalonej o 7 km od Narwi wsi Odrynki działa położony wśród mokradeł rzeki Narwi Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich, który został powołany do życia w 2009 roku przez śp. Archimandrytę Ojca Gabriela. Skit jest kontynuatorem tradycji Prawosławnego Monasteru Narewskiego pw. Wniebowstąpienia Pańskiego, który został założony w tej okolicy na początku XVI wieku i działał przez 300 lat.

Jednym z głównych zabytków Narwi jest prawosławna cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego, należąca do dekanatu narewskiego Prawosławnej Archiiecezji Warszawsko-Bielskiej.

Historia

Trudno dzisiaj jednoznacznie określić datę powstania pierwszej cerkwi prawosławnej w Narwi. Według niektórych historyków mógł to być nawet rok 1510. Według legendy, zapisanej w księdze parafialnej w 1900 roku, fundatorem świątyni miał być prawosławny kniaź Iwan Wiśniowiecki, który jadąc z Warszawy do Wilna zobaczył w tym miejscu ikonę św. Antoniego Pieczerskiego i postanowił zbudować kaplicę ku jego czci. Jeśli idzie o fakty historyczne to pierwszą wzmiankę źródłową o istnieniu cerkwi „ruskiej” w Narwi znajdujemy w rejestrze pomiary włócznej spisanym w 1560 roku.

Na początku lat 80-tych XIX wieku parafia prawosławna w Narwi, należąca do dekanatu bielskiego Prawosławnej Diecezji Litewsko-Wileńskiej, liczyła ponad 2700 wiernych. W związku z tym w 1882 roku rozpoczęto budowę nowej okazałej drewnianej świątyni, która została wyświęcona trzy lata później pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego. I ta świątynia zachowała się do dnia dzisiejszego. Warto w tym miejscu nadmienić, iż prawosławna parafia u schyłku XIX wieku dynamicznie się rozwijała i w 1905 roku liczyła już blisko 3100 wiernych.

W 1913 roku wokół cerkwi wzniesiono kamienne ogrodzenie z bramą. Dwa lata później prawosławni parafianie z Narwi w obawie przed nacierającymi wojskami niemieckimi udali się w głąb Rosji na bieżeństwo i przez 3 lata cerkiew była nieczynna. Wprawdzie w 1918 roku w narewskiej cerkwi odrodziło się życie liturgiczne, ale na ojcowiznę powróciło niewielu wiernych.

W okresie międzywojennym cerkiew w Narwi uzyskała status parafii etatowej.

Zaraz po II wojnie światowej część wiernych wyemigrowała na wschód do Związku Radzieckiego. Cerkiew weszła wówczas w skład Prawosławnej Diecezji Warszawsko-Bielskiej,[PAUZA] a w latach 60-tych XX wieku do nowo utworzonego dekanatu narewskiego.

Cerkiew w Narwi w roku 1990 wpisano do rejestru zabytków.

Architektura

Jest to budowla drewniana o konstrukcji zrębowej, szalowana, wparta na fundamencie kamienno-cementowym. Świątynia jest orientowana. Została wzniesiona na planie krzyża, a szerokość transeptu jest równa szerokości nawy. Od strony wschodniej do zamkniętego trójbocznie prezbiterium przylegają dwie prostokątne zakrystie. W części zachodniej znajduje się wydłużony pritwor zwieńczony dzwonnicą. Wejścia do cerkwi – frontowe i boczne – są poprzedzone zdobionymi portykami z sześcioma kolumnami każdy. Dach świątyni ma zróżnicowaną strukturę: nad nawą jest dwuspadowy, nad prezbiterium trójspadowy, zaś nad dzwonnicą – cztero-, a wyżej ośmiospadowy. Na skrzyżowaniu nawy głównej i bocznej znajduje się cebulasta kopuła wsparta na ośmiobocznym bębnie.

Na Podlasiu w II połowie XIX wieku analogiczne architektonicznie cerkwie zbudowano m. in. w Nowej Woli, Łosince i Pasynkach.

Wnętrze

Wnętrze i większość wyposażenia cerkwi są nowe. Po pożarze, który wybuchł w Wielki Czwartek 1990 roku w czasie wieczornego nabożeństwa z czytaniem dwunastu Ewangelii pasyjnych, wnętrze cerkwi gruntownie odrestaurowano. Wstawiono nowe ikony i piękny trójrzędowy ikonostas. Drewniane, szalowane od wewnątrz ściany pokryto figuralno-ornamentalną polichromią. Po czterech latach od tragicznej pożogi, dzięki wielkiemu wysiłkowi proboszcza ks. mitrata Bazylego Roszczenki oraz parafian, do cerkwi w Narwi powróciło życie liturgiczne. 25 września 1994 roku metropolita warszawski i całej Polski Bazyli dokonał jej konsekracji. W tym samym roku w sąsiedztwie świątyni wzniesiono ozdobną studnię kreszczeńską.

Zwiedzaj

Wirtualna wycieczka

Zaplanuj podróż

Trasa rowerowa

Oto propozycja trasy rowerowej dla aktywnych turystów. Aby z niej skorzystać ściągnij plik na komputer, klikając przycisk po lewej, rozpakuj go, załaduj plik .gpx na dowolne urządzenie GPS do nawigacji… i w drogę. Życzymy udanej i owocnej podróży.

Porównaj

Renowacje

Po czterech latach od pożaru, jaki wybuchł wiosną 1990 roku, cerkiew w Narwi gruntownie odrestaurowano. Wstawiono nowe ikony i piękny trójrzędowy ikonostas. Drewniane, szalowane od wewnątrz ściany pokryto figuralno-ornamentalną polichromią. 25 września 1994 roku metropolita warszawski i całej Polski Bazyli dokonał jej konsekracji.

W 2020 roku dzięki środkom z unijnym zakończono kompleksową renowację tej zabytkowej drewnianej świątyni przywracając jej pierwotne piękno.

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi przed renowacjąCerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi po renowacji
Uchwycone i utrwalone

Galeria fotograficzna

Skip to content