Cerkiew św. Apostoła Łukasza
Lokalizacja
Parafialna cerkiew św. Apostoła Łukasza w Kunkowej należy do dekanatu gorlickiego Prawosławnej Diecezji Przemysko-Gorlickiej. Jest zlokalizowana 15 km na południe od Gorlic i 150 km od Krakowa …
Wirtualne zwiedzanie
Przygotowaliśmy dla Państwa kilka praktycznych materiałów multimedialnych, które mamy nadzieję przybliżą te piękne zabytkowe polskie cerkwie prawosławne. Oglądając film przewodnicki z narracją opiekuna duchowego świątyni i przewodnika, okraszony nastrojowym śpiewem cerkiewnym można wczuć się w jej klimat. Udając się na wirtualną wycieczkę, składającą się ze zdjęć panoramicznych 360 można wręcz się poczuć jakbyśmy byli w środku świątyni. A dla aktywnych turystów przygotowaliśmy propozycję trasy rowerowej. Zapraszamy do wirtualnego zwiedzania cerkwi, a w przyszłości do udania się tam osobiście.
Wprowadzenie
Parafialna cerkiew św. Apostoła Łukasza w Kunkowej należy do dekanatu gorlickiego Prawosławnej Diecezji Przemysko-Gorlickiej.
Ta rzadkiej urody świątynia, jest malowniczo położona na wzniesieniu w dolinie potoku Przysłup, majestatycznie górując nad wsią. Jest ona charakterystyczna dla zachodniołemkowskiego budownictwa sakralnego.
Historia
Cerkiew została wybudowana w 1868 roku. O momencie jej powstania wydaje się świadczyć data namalowana nad wrotami do prytworu, czyli przedsionka. Część jej zabytkowego wyposażenia jest dużo starsza, np. ikona św. Mikołaja, czy też św. Łukasza, i pochodzi z poprzedniej świątyni, z wieku XVII, albo nawet i wcześniej. Według miejscowej tradycji Kunkowa miałaby zapoczątkować swoje istnienie w 1391 r., jednak pierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi dopiero z 1512 roku.
W latach 1904-1905 w cerkwi została wykonana przez Jana Jakubowskiego-Sasa bogata polichromia. Wstawiono również nowy neobarokowy ikonostas tego samego twórcy, zastępując piękny pochodzący z poprzedniej świątyni. Obecnie jest on eksponowany na ścianach nawy.
W 1947 roku w czasie tragicznej w skutkach akcji „Wisła” rodowitych mieszkańców Kunkowej przymusowo przesiedlono na ziemie odzyskane. W ten sposób życie liturgiczne w cerkwi zamarło.
Po 1956 roku nastąpił powrót Łemków do wsi i rozpoczęły się próby powołania prawosławnej parafii. Delegacje miejscowych mieszkańców odwiedziły w tej sprawie zarówno prawosławnego Metropolitę w Warszawie jak również władze świeckie. Ostatecznie pod koniec lat 50. ub. wieku cerkiew w Kunkowej na nowo ożyła modlitewnym żarem.
W 1987 roku cerkiew została wpisana do rejestru zabytków.
Architektura
Cerkiew św. Apostoła Łukasza w Kunkowej jest tradycyjnie orientowana, a także regularnie trójdzielna. Do prezbiterium od północy dobudowano zakrystię, lekko zakłócającą symetrię jej bryły.
Ta drewniana budowla ma konstrukcję zrębową ze ścianami na zewnątrz pokrytymi gontem.
Dachy są kryte blachą. Ich dolne części załamano uskokowo. Zarówno hełm wieży jak i dachy nawy i prezbiterium są zakończone cebulastymi wieżyczkami i posiadają ślepe latarnie z umieszczonymi na nich żelaznymi, kutymi krzyżami.
Zręby, podobnie jak trójpodział świątyni szczególnie dobrze zauważymy w jej wnętrzu. Prezbiterium kryje się za ikonostasem. W szerokiej nawie ustawiono ławki. Nad węższą częścią nawy zawieszono chór muzyczny.
Na szczególną uwagę zasługują
- ikony św. Łukasza i św. Mikołaja, datowane na około 1666 rok, a także inne nieco młodsze XVII wieczne ikony, pochodzące z warsztatów muszyńskich, czyli z okresu przed unijnego, gdy świątynia wchodziła w skład prawosławnej diecezji przemyskiej;
- barokowe XVIII wieczne elementy starego wyposażenia cerkwi, które są ciekawym przykładem przenikania kultury zachodniej do tradycji wschodniego chrześcijaństwa:
– ołtarz z baldachimem w prezbiterium
– boczny ołtarz w nawie z tabernakulum i sceną Ukrzyżowania
– wiszące na ścianach części starego, barokowego ikonostasu; - bogata polichromia z początku XX wieku z przedstawieniami Trójcy Świętej, a także Opieki Matki Bożej.
Wirtualna wycieczka
Trasa rowerowa
Oto propozycja trasy rowerowej dla aktywnych turystów. Aby z niej skorzystać ściągnij plik na komputer, klikając przycisk po lewej, rozpakuj go, załaduj plik .gpx na dowolne urządzenie GPS do nawigacji… i w drogę. Życzymy udanej i owocnej podróży.
Renowacje
Po 1956 roku po powrócie Łemków na ojcowiznę cerkiew była wielokrotnie poddawana remontom – m. in. w latach 1969-70, pod koniec XX wieku.
Parafia w ostatnim dziesięcioleciu rokrocznie pozyskuje fundusze na zabezpieczenie i remonty najbardziej zniszczonych i cennych elementów cerkwi i wyposażenia.
W bieżącym roku 2019 dzięki środkom z Unii Europejskiej zakończono generalną renowację świątyni, przywracając jej dawne piękno.
Dzięki temu cerkiew w Kunkowej cieszy oko nie tylko parafian, ale też odwiedzających ją turystów.